Gelir Vergisi Kanunu’na, 5281 sayılı Kanunun 30. maddesiyle eklenen Geçici 67. madde ile tanımlanan yeni “Vergi Rejimi” ile, Para ve Sermaye Piyasası araçlarının gelirleri stopaj yoluyla ve düz bir oranda vergilendirilmeye başlanmıştır. Bu tarihten itibaren, tam mükellef gerçek kişiler için, stopaj nihai vergi olmakta, bu gelirler için ayrıca beyanname verilmesine gerek bulunmamaktadır.

1 Ocak 2006’da başlayan yeni vergi rejimi, 31 Aralık 2015 tarihine kadar uygulamada kalacaktır.

• Mevduat faizlerine
• TL, YP ve YP’ye endeksli Hazine Bonosu/Devlet Tahvili faiz ve alım satım kazançlarına (01.01.2006 tarihinden sonra ihraç edilen)
• Özel sektör tahvil ve bonolarının faiz ve alım satım kazançlarına (01.01.2006 tarihinden sonra ihraç edilen)
• Repo gelirlerine
• Diğer kamu tüzel kişiliklerince çıkarılan menkul kıymetlerin faiz ve alım satım gelirlerine
• Hisse senedi alım satım kazançlarına (01.01.2006 tarihinden sonra iktisap edilen)
• Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinden elde edilen gelirlere
• Menkul kıymet ve vadeli işlem ve opsiyon piyasalarında işlem gören diğer menkul kıymetlerin gelirlere
• Menkul kıymet yatırım fonu katılma belgelerinin elden cıkarılması sonucu elde edilen gelirlere

• TL ve YP cinsinden elde edilen mevduat faizleri için % 10 ile %18
• TL ve YP cinsinden elde edilen diğer menkul kıymet gelirleri için %10
• Repo gelirleri için %15

• Sürekli olarak portföyünün en az %51 i İMKB’de işlem gören hisse senetlerinden oluşan Menkul kıymet yatırım fonlarının, bir yıldan fazla süreyle elde tutulan katılma belgelerinin elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar
• Eurobond faiz ve alım satım kazançları, (beyana tabi)
• Tam mükellef kurumlara ait olup, İMKB’de işlem gören ve bir yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senedi alım satım kazançları,
• Menkul kıymet yatırım ortaklıklarına ait hisse senetlerinin alım satım kazançları,
• Yabancı hisse senedi alım satım kazançları, (beyana tabi)
• Yabancı tahvil faiz ve alım satım kazançları, (beyana tabi)
• Yurt dışındaki yatırım fonlarından elde edilen kazançlar (beyana tabi)
• Yurt dışındaki bankalardan elde edilen mevduat faizleri (beyana tabi)

Yeni vergi rejimi kapsamında menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları işlemlerinde stopaj sorumluluğu Türkiye’de faaliyette bulunan bankalar (AŞ olarak kurulmuş bankalar, yabancı bankaların Türkiye’deki şubeleri ve TCMB) ile Türkiye’de faaliyette bulunan aracı kurumlara aittir.

Bankalar ve aracı kurumlar stopaj matrahının ve verginin hesaplanmasından ve vergi dairesine ödenmesinden; müşterilerinin menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracı işlemlerini günlük olarak izleyip, stopajın hesaplanmasından sorumludur.

• Alış ve satış işlemleri dolayısıyla ödenen komisyonlar ile BSMV stopaj matrahının hesabında indirim olarak dikkate alınır.
• Komisyon iadesi yapılmış ise iade tutarının iadenin gerçekleştiği döneme ilişkin stopaj matrahına ilave edilmesi gerekir.

Tüm menkul kıymet satış işlemlerinde, stopaja hesaplaması için kullanılacak alış maliyeti FIFO (ilk giren ilk çıkar) yöntemi ile belirlenir; aynı menkul kıymetten farklı tarihlerde alım yapılan bir portföyden satış emri verildiğinde, portföye ilk alınan kıymetin maliyeti stopaj hesaplaması için kullanılır. 

Bankamız uygulamasında, hisse senetlerinde aynı gün içinde yapılan işlemler için ağırlıklı ortalama maliyet baz alınmaktadır.

Üç aylık dönem içerisinde aynı tür menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracı ile birden fazla alım-satım işlemi yapılması durumunda, bu işlemler tek bir işlem olarak dikkate alınır. Bu nedenle üç aylık dönemlerde, aynı tür menkul kıymetlerin alım-satım zararları, alım-satım karlarına mahsup edilebilir. Bir dönemde aynı türden menkul kıymetler arasında alım-satım zararı oluşmuşsa, bu zararlar takvim yılı aşılmamak şartıyla, izleyen dönemlerde aynı türden menkul kıymet alım-satım karlarına mahsup edilir. Ancak takvim yılının son 3 aylık döneminde oluşan zarar tutarlarının, izleyen döneme aktarılması mümkün değildir. 

Aynı tür menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracının değerlendirilmesinde aşağıdaki sınıflandırma esas alınacaktır. 

I - Sabit getirili menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçları (DT/HB vs.) 
II - Değişken getirili menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçları (Hisse senetleri vs.) 
III - Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri *
IV – Yatırım Fonu katılma belgeleri

* Menkul kıymetlerle yapılan vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinde sınıflandırma, işlemle ilişkilendirilen menkul kıymetin dahil olduğu gruba göre yapılacaktır. Menkul kıymete bağlı olmaksızın yapılan işlemler ise III. Gruptaki vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri kapsamında değerlendirilir.

Yatırımcının birden fazla banka veya aracı kurumda hesabının bulunması durumunda, bir aracı kurumda veya bankada oluşan menkul kıymet alım-satım karına işlem anında mahsubu mümkün değildir. Yine aynı tür menkul kıymetlere ilişkin olarak ilk dönemlerde alım satım karı oluşmuş ve stopajı banka tarafından vergi dairesine ödenmiş işlemlere ilişkin olarak sonraki dönemlerde alım satım zararı oluşması durumunda banka tarafından zarar mahsubu yapılması mümkün değildir. Ancak bu tip işlemler için mükellef tarafından vergi dairesine yılsonu itibariyle ihtiyari beyanname verilmek suretiyle, aynı tür menkul kıymetlerden oluşan bu alım satım zararları ve alım satım karlarının mahsubu mümkündür.

01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilen Devlet Tahvili/Hazine Bonolarından elde edilen faiz ve alım satım kazançları stopaja tabi bulunmamaktadır. Bu gelirler 31.12.2005 tarihi itibariyle geçerli hükümlere tabi olup, beyan usulüyle vergilendirilmeye devam edilir.

01.01.2006 tarihinden sonra ihraç edilen Hazine Bonosu / Devlet Tahvillerinden elde edilecek faiz ve alım-satım gelirleri, %10 oranında stopaja tabidir. Stopaj nihai vergidir. Bu gelirler ayrıca beyan edilmez.

01.01.2006 tarihinden önce satın alınan hissse senetlerinden elde edilen gelirler, 31.12.2005 tarihi itibariyle geçerli hükümlere tabi olup, beyan usulüyle vergilendirilir.

01.01.2006 tarihinden sonra İMKB’de işlem gören menkul kıymet yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinin satışından elde edilen kazançlar %10 oranında stopaja tabidir. (Bir yıldan fazla elde tutulanlar stopaja tabi değil.)

01.01.2006 tarihinden sonra İMKB’de işlem gören diğer hisse senetlerinin satışından elde edilen kazançlar %0 oranında stopaja tabidir.

• Menkul kıymet yatırım fonu katılma belgelerinin elden cıkarılması sonucu elde edilen gelirler %10 stopaja tabidir. Stopaj nihai vergidir. Bu gelirler ayrıca beyan edilmez.
• Yurtdışında kurulmuş olan yatırım fonlarından elde edilen gelirler ise, stopajın dışında kaldığı için, bu tür yatırım fonlarından elde edilen gelirler beyana tabidir.

Döviz tevdiat hesaplarına yürütülen faizler

• Vadesiz ve ihbarlı hesaplar ile 1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadeli hesaplarda %20
• 1 yıldan uzun vadeli hesaplarda %18

TL Mevduat faizleri;

• Vadesiz ve ihbarlı hesaplar ile 6 aya kadar (6 ay dahil) vadeli hesaplarda %5 - (Eski oran %15)
• 1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadeli hesaplarda %3 - (Eski oran %12)
• 1 yıldan uzun vadeli hesaplarda %0 - (Eski oran %10)
• Enflasyon oranına bağlı olarak değişken faiz oranı uygulanan 1 yıldan uzun vadeli hesaplarda %0

VOB’da ve VOB dışında banka ve aracı kurum aracılığıyla Hisse senetlerine veya hisse senedi endekslerine dayalı kontratlardan elde edilen kazançlar; % 0 oranında stopaja tabidir. Stopaj nihai vergidir. Ayrıca beyan edilmez.

VOB’da ve VOB dışında banka ve aracı kurum aracılığıyla Diğer kontratlardan sağlanan kazançlar; % 10 oranında stopaja tabidir. Stopaj nihai vergidir. Ayrıca beyan edilmez.

• Geçici 67 nci maddenin (12) numaralı fıkrasında, bankaların ve aracı kurumların taraf olduğu veya bunlar aracılığıyla yapılan; belirli bir vadede, önceden belirlenen fiyat, miktar ve nitelikte ekonomik veya finansal göstergeye dayalı olarak düzenlenenler de dahil olmak üzere, para veya sermaye piyasası aracını, malı, kıymetli madeni ve dövizi alma, satma, değiştirme hak ve/veya yükümlülüğünü veren vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin bu madde uygulamasında diğer sermaye piyasası aracı olarak tanımlanmıştır.
• Bu hüküm uyarınca, bankalar veya aracı kurumlar vadeli işlem veya opsiyon sözleşmesinin hükmünden yararlanıldığı anda, sözleşmeye baz alınan kıymetin piyasa fiyatına göre oluşan değeri ile işlem fiyatına göre oluşan değeri arasındaki fark üzerinden % 10 oranında tevkifat yapmaktadır.

• Tam mükellef gerçek kişilerin Eurobondlardan elde etmiş olduğu faiz gelirleri stopaj kapsamında olmayıp, beyana tabidir. Elde edilen faiz gelirlerinin, stopaja tabi tutulmuş diğer menkul ve gayrimenkul sermaye iratları ile birlikte 26.000 TL’lik beyan sınırını (2013 yılı için) aşması durumunda, gelirin tamamı beyan edilir.
• Tam mükellef gerçek kişilerin 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilen Eurobond’lardan elde ettikleri alım-satım kazançları stopaj kapsamında olmayıp,beyana tabidir. Alım satım kazancı Türk Lirası bazında hesaplanır. İktisap bedeli, herhangi bir şarta bağlı olmaksızın, elden çıkarıldığı ay hariç olmak üzere ÜFE artış oranında artırılabilir. Alım satım zararları, alım satım karlarına mahsup edilebilir.
  Elde edilen alım satım kazançlarının, diğer alım satım kazançlarıyla birlikte 2013 yılı için 21.000 TL’yi aşan kısmı beyan edilir. 
• Tam mükellef gerçek kişilerin 01.01.2006 tarihinden sonra ihraç edilen Eurobond’lardan elde ettikleri alım-satım kazançları stopaj kapsamında olmayıp, beyana tabidir. Alım satım kazancı Türk Lirası bazında hesaplanır. ÜFE artış oranının %10 veya üzerinde olması şartıyla, iktisap bedeli elden çıkarıldığı ay hariç olmak üzere ÜFE artış oranında artırılabilir. Alım satım zararları, alım satım karlarına mahsup edilebilir.Alım-satım kazancın tutarı ne olursa olsun beyan edilir.

Menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracının başka bir banka veya aracı kuruma naklinin istenmesi halinde, nakli gerçekleştirecek banka veya aracı kurum nakli istenen kıymetle ilgili alış bedeli ve alış tarihini naklin yapılacağı kuruma bildirir. Bildirilen tarih ve bedel, kıymetin satılması halinde tevkifat matrahının tespitinde esas alınacak bedel ve tarihtir.

Aynı banka veya aracı kurum bünyesinde birden fazla hesap kullanılmak suretiyle işlem yapılması halinde söz konusu hesaplar tek bir hesap olarak değerlendirilir.

Geçici 67 nci maddenin uygulanmasında, aynı banka veya aracı kurumda hem bireysel hem de müşterek hesap veya birden fazla müşterek hesap kullanılmak suretiyle işlem yapılması durumunda söz konusu hesaplar birbiriyle ilişkilendirilmeksizin tevkifat matrahı hesaplanır.

• Alış ve satış işlemleri dolayısıyla ödenen komisyonlar ile BSMV stopaj matrahının hesabında indirim olarak dikkate alınır.
• Birden fazla şubede hesap sahibi olunması ve bu hesaplardan aynı Hazine Bonosu / Devlet Tahvilinin alım satımının yapılması durumunda, FIFO (ilk giren ilk çıkar) hesaplamalarında, bu hesaplar tek bir hesap olarak dikkate alınacak ve bu hesaplar arasında kar/zarar mahsubu yapılır. Ancak hem müşterek, hem de bireysel hesap bulunması durumunda, bu hesaplar birbirleriyle ilişkilendirilmeden tevkifat matrahı hesaplanır.

HSBC Bank Şubeleri ve HSBC Bank Telefon Bankacılığı, belli bir işlem ya da belli bir dönemde hesaplarınızdan kesilmiş stopaj işlemleri ve açıklamaları ile ilgili olarak size yardımcı olacaktır. Ayrıca HSBC Bank şubeleri aracılığıyla, 3’er aylık dönemlerde tüm işlemlerinizden kesilen ve Maliye Bakanlığı’na bildirilen stopaj bilgilerine ulaşabilirsiniz.

Türkiye’de yerleşik olmayan ya da Türkiye’de devamlı olarak 6 aydan fazla oturmayan gerçek kişiler dar mükellef gerçek kişi olarak tanımlanmaktadır.

5527 sayılı Kanunla 07.07.2006 tarihinden geçerli olmak üzere, tevkifata tabi tutulsun tutulmasın dar mükellef gerçek kişilerce Hazine tarafından yurt dışında ihraç edilen Eurobond’lardan sağlanan kazanç ve iratlar için münferit veya özel beyanname verilmeyecektir. Söz konusu eurobond gelirleri stopaj kapsamında da değildir. Böylece, dar mükelleflerin 07.07.2006 sonrası elde ettikleri eurobond gelirleri için Türkiye’de vergi ödenmeyeceği hususu açıklığa kavuşturulmuştur. 

01/08/2010 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 6009 sayılı Kanun’un 4. maddesiyle, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının alım/satım ve itfa kazançlarında dar mükellef gerçek kişi müşterilerin menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası gelirlerine 01/10/2010 tarihinden itibaren %10 stopaj uygulanmasına başlanmıştır. Bu tarihten itibaren Menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarından alım/satım ve itfa kazancı elde eden dar mükellef gerçek kişi müşterilerin mukimlik belgesi getirmesi kendileri için vergisel bir avantaj sağlamayacaktır. 

Dar mükellef gerçek kişilerin repo kazançlarına %15 mevduat kazançlarına ise vadeye ve mevduatın türüne göre % 10 ile %18 arasında stopaj uygulanmaktadır. 

Dar Mükellef Gerçek Kişi müşterilerin Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması hükümlerinden yararlanmak suretiyle Türkiye’de elde ettiği Mevduat Faiz Geliri ve Repo Gelirlerine çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmasında öngörülen oran üzerinden tevkifat uygulanabilmesi için ilgili ülkenin yetkili makamları tarafından düzenlenerek imzalanmış mukimlik belgesinin aslını ve tercüme bürolarınca tercüme edilmiş örneğini, banka ve aracı kurumlar vasıtasıyla veya doğrudan ilgili vergi dairesine (Boğaziçi Vergi Dairesi) ibraz etmeleri ve özel vergi kodu almaları gerekmektedir. 

Bankamızca sadece mukimlik belgesini ibraz eden dar mükellef müşterilerin Mevduat Faiz Geliri ve Repo Gelirlerine çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmasında öngörülen oran üzerinden tevkifat uygulanacaktır. 

Mukimlik Belgesi bir takvim yılına ilişkin geçerli olup; dar mükellef gerçek kişiler tarafından her yıl yenilenmesi gerekmektedir.